En çok ve yaygın kullanılan saç kozmetikleri şampuanlardır. Bir şampuan deride oluşan sebumu, ekrin ve apokrin ter bezleri salgılarını, fungal elemanları, deri kalıntılarını (korneal deskuamasyon), jöle, briantin gibi şekillendiricileri ve çevresel kiri temizlemek amaçlı olarak kullanılır. Temel amacı saçı güzelleştirmek ve hijyen sağlamaktır.
Eğer şampuanda yüksek derecede deterjan varsa saç teli dış kütikül katmanını soyarak saçı daha kıvırcık, mat ve açılması zor hale getirir. Bazı şampuanlar kontakt dermatit yapabilir. İçlerinde bulunan genel allerjen maddeler şunlardır: cocamidopropyl betaine, methylchloroisothiazolinone, formaldehyde salan koruyucular, propylene glycol, Vitamin E (tocopherol), parabenler ve benzophenone.
Şampuanların en önemli bileşenlerinden birisi yüzey aktif maddelerdir (sürfaktanlar). Bunlar su ve kir arasında yüzey gerilimini azaltarak kirin, saç ve deriden kolayca uzaklaştırılmasını sağlar. Sürfaktanlar 4 gruba ayrılırlar: Anyonik, katyonik, amfoterik ve nonionik. Bildiğimiz sabun, anyonik bir deterjandır. Saçlar sabunla yıkandığında alkali bir kalıntı olan kalsiyum tuzları deri ve saç diplerinde çökerek matlaşmaya, kırılmaya; deri ve mukoz membranlarda (ağız içi, göz kapağı iç kısmı vb) tahrişe neden olur.
Yeni anyonik yüzey aktif maddeleri (alkil sülfatlar, alkil eter sülfatlar) böyle bir etki yaratmazlar. Amonyum Lauril Sülfat (ALS), sodyum lauret sülfat (SLS) , sodyum laurel sarkosinat, sodyum myreth sulfat, sodium pareth sulfat, sodium lauril eter sulfate (SLES) gibi anyonik yüzey aktif maddeler ise saçta kıvrılma ve sürtünmeye bağlı aşınmalara neden olur.
Katyonik yüzey aktif maddeler (benzalkonyum ve alkilpiridinyum ionlarının klorid ve bromidleri gibi) ise yumuşatıcı maddelerdir.
Şampuan alırken içinde SLES, SLS, paraben ve silikon olamayan ürünleri tercih etmemiz (biraz az köpürmesine neden olsa da) sağlıklı bir temizlik yapacağımızı garanti eder.
